A pardela cincenta atlántica (Calonectris borealis) é unha abundante predadora mariño. Agora, un equipo do CSIC acaba de seleccionar esta especie como biomarcador para monitorizar os plásticos flotantes no Atlántico norte. O estudo, no que tamén participa a Universidade de Azores (Portugal) e outros centros de investigación, constatou que máis do 90% dos xuvenís de pardela cincenta conteñen partículas de plástico nos seus estómagos cando abandonan os niños nos arquipélagos de Canarias e Azores. Este dato, un dos máis elevados en comparación con outras especies de pardela, demostra que os plásticos chegan ás crías a través da alimentación dos pais, antes de abandonar o niño.

Un bioindicador é unha especie que achega información sobre o estado do medio ambiente en relación cun contaminante. Neste estudo, publicado na revista Environment International, proponse á pardela cincenta para determinar a cantidade de fragmentos de plástico que flotan nas áreas mariñas onde se alimentan. “Neste traballo marcamos o valor limiar cando máis do 20% das aves que se analicen conteñan máis de catro partículas plásticas. Superar esa proporción fai necesario tomar medidas concretas para eliminar o contaminante no medio mariño por parte das autoridades responsables”, aclara o investigador Airam Rodríguez, do Museo Nacional de Ciencias Naturais (MNCN-CSIC).

Publicidade

Para chegar a estas conclusións, o equipo realizou máis de 1.100 necropsias de pardelas xuvenís cuxa morte se debeu a accidentes relacionados coa súa atracción pola luz. “Analizamos a inxestión de plástico e definimos parámetros como o número de partículas ou a súa masa total no estómago, esenciais para determinar este bioindicador”, explica Yasmina Rodríguez, investigadora do instituto Okeanos da Universidade de Azores. Na análise tívose en conta a idade das aves e a metodoloxía de mostraxe para definir o valor limiar para o número de partículas de plástico. “Determinar este valor proporcionará información fiable para apoiar a acción política rexional, nacional e internacional en zonas do Atlántico norte nas que ata o de agora careciamos dunha especie que indicase eficazmente o estado da contaminación por partículas de plástico”, continúa o investigador do MNCN.

Ata o de agora, o fulmar boreal (Fulmarus glacialis) é a única especie utilizada durante máis de 20 anos como bioindicador de refugallos plásticos flotantes no Atlántico norte. Trátase dun ave emparentada coa pardela cincenta, con todo, a distribución do fulmar non abarca os mares do sur de Europa nin a corrente de Canarias, polo que para estas zonas aínda non se dispón de información sobre a abundancia, tipoloxía e tendencias do plástico flotante no medio mariño. “Grazas a este estudo, que se prolongou máis de 10 anos, logramos mellorar a vixilancia do océano e confirmado que a pardela cincenta é un bioindicador tan bo e mesmo mellor que o fulmar boreal”, destaca Rodríguez.

Dado que a produción e o uso de plásticos segue crecendo exponencialmente, é imprescindible manter a vixilancia e aplicar medidas sólidas para mitigar este “desastre ambiental”. Segundo o investigador do MNCN, “un dos resultados obtidos por esta investigación é que, mentres as pardelas xuvenís dos Azores permiten monitorizar os cambios na composición do plástico flotante no Xiro Subtropical do Atlántico Norte, procedente principalmente das costas de América Central e do Norte, as pardelas de Canarias monitorizan o lixo na corrente de Canarias, importantes caladoiros situados na costa noroeste do continente africano”. O seguimento a longo prazo dos xuvenís de pardela nos Azores e Canarias converterá a estes arquipélagos en verdadeiros observatorios ambientais desde os que se obterá información precisa sobre o dinámica espazo-temporal deste contaminante nestas rexións oceánicas.

“A designación formal de aves mariñas como bioindicadoras facilitará a identificación doutras especies que axuden a determinar a presenza e abundancia de plásticos en todo o mundo, o que permitirá realizar comparacións e avaliacións globais deste contaminante”, termina o investigador do MNCN.

Unha investigación respectuosa

Para a recollida de datos non se utilizaron prácticas invasivas para recoller os datos. Lamentablemente, os xuvenís da especie céganse por mor da contaminación lumínica das zonas urbanas as primeiras veces que tentan saír do niño. Este impacto visual fai que se desorienten e acaben caendo e, a pesar dos esforzos para rescatalas durante as campañas como SOS Pardelas, ao redor do 5% das aves morre. Estes individuos son os que se utilizaron no estudo.

“As vítimas xuvenís da contaminación lumínica ofrecen unha mostra non invasiva e de fácil acceso, o que os fai cientificamente útiles, a longo prazo, para os programas de seguimento de lixos mariños no marco das políticas europeas, concretamente o Directiva Marco sobre a Estratexia Mariña”, explica Christopher Pham, do Instituto Okeanos, que participou na investigación.

Referencia: Cory’s shearwater as a key bioindicator for monitoring floating plastics (Publicado en Environment International)